Zdjęcie rentgenowskie to podstawowe badanie wykorzystywane we współczesnej stomatologii. Ze względu na rodzaj tkanek – tkanki twarde, tj. kość i zęby – jest to idealne badanie w diagnostyce stomatologicznej. W stomatologii nie jest nawet konieczne użycie środka kontrastowego, co dodatkowo zwiększa komfort wykonywania badań.
Opis badania/metody (z uwzględnieniem przygotowania pacjenta)
W stomatologii stosuje się kilka rodzajów zdjęć z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego. Są to: zdjęcie zębowe, ortopantomograficzne, inaczej OPG (czasami nieprawidłowo nazywane zdjęciem panoramicznym), zgryzowo-skrzydłowe, cefalometryczne oraz tomograficzne.
Najprostsze i najczęściej wykonywane jest zdjęcie zębowe, stosowane w diagnostyce pojedynczych zębów, np. przed leczeniem kanałowym , w jego trakcie lub po jego zakończeniu . Zdjęcie to obejmuje swoim zasięgiem kilka (około 3) sąsiednich zębów jednego łuku, ukazując jednocześnie ich korony i korzenie, jak również część otaczającej kości.
Drugie co do częstości wykonywania jest zdjęcie ortopantomograficzne lub po prostu OPG . Jest to zdjęcie przeglądowe wszystkich zębów, zatok szczękowych, stawów skroniowych oraz kości szczęki i żuchwy.
Na zdjęciu skrzydłowo-zgryzowym – stosunkowo rzadko stosowanym w Polsce –można uwidocznić tylko korony zębów zarówno górnych, jak i dolnych, jednak bez ich korzeni i kości wokół korzeni. Zdjęcie obejmuje swoim zasięgiem tylko kilka (około 3) sąsiednich zębów jednocześnie łuku górnego i dolnego.
Zdjęcie cefalometryczne wykorzystywane jest zwłaszcza w ortodoncji. Ukazuje ono nie tylko zęby i otaczające kości, lecz całą czaszkę. Na zdjęciu jest zawsze widoczny jeden profil pacjenta. W ramach badania możliwe jest wykonanie pomiarów odpowiednich odległości i kątów między różnymi punktami czaszki pacjenta
Spośród obecnie wykonywanych badań tomograficznych w diagnostyce stomatologicznej najczęściej stosuje się badanie tomografii stożkowej, inaczej CBCT. W odróżnieniu od innych badań rentgenowskich CBCT umożliwia trójwymiarowe zobrazowanie badanych struktur. Jest to o tyle istotne, że kanały w zębach mogą się na siebie nakładać w RTG zębowym i dopiero obraz trójwymiarowy umożliwi ich dokładne obejrzenie (więcej na ten temat w artykułach Urządzenia wykorzystywane w leczeniu kanałowym oraz Leczenie kanałowe).
Jak się przygotować do badania?
Do żadnego z badań rentgenowskich nie wymagane jest jakiekolwiek przygotowanie.
Wskazania do badania
- diagnostyka chorób zębów i tkanek okołowierzchołkowych (więcej na ten temat w artykule Leczenie kanałowe)
- ocena stosunków okluzyjnych w leczeniu ortodontycznym
- diagnostyka zmian w obrębie kości (np. torbiele, martwica, zwapnienia itp.)
- diagnostyka zatok przynosowych
- diagnostyka stawu skroniowo-żuchwowego
- diagnostyka onkologiczna.
Przeciwwskazania
Badania RTG można wykonywać tylko w przypadku bezwzględnej konieczności u kobiet w ciąży, jak również u kobiet w drugiej części cyklu miesięcznego, jeśli istnieje podejrzenie zajścia w ciążę, oraz ostrożnie, z wykorzystaniem zmniejszonej dawki promieniowania u dzieci. Badań nie należy wykonywać zbyt często, warto więc poinformować swojego lekarza, jeśli w ostatnim czasie mieli Państwo wykonywane badanie RTG.
Możliwe sytuacje/powikłania w trakcie badania lub po badaniu
Badanie jest nieinwazyjne więc nie ma możliwości wystąpienia żadnych powikłań po takim badaniu.
Podstawowa interpretacja wyniku/oceniane parametry
W badaniach RTG idealnie odwzorowane są zarówno tkanki zęba, jak i kość. Dentysta poszukuje oznak próchnicy, przebiegu kanałów i resorpcji zębów oraz, jeśli taki był cel badania, złamań korzenia. W kości można stwierdzić rozrzedzenie, które wskazuje na przykład na konieczność wykonania leczenia kanałowego lub ponownego leczenia kanałowego (ponownie zapraszam do przeczytania artykułów pt. Urządzenia wykorzystywane w leczeniu kanałowym oraz Leczenie kanałowe). Dodatkowo na zdjęciu rentgenowskim można zauważyć nieprawidłowości w kości, które niestety czasami świadczą o rozwoju nowotworu (szerzej na ten temat w artykule Nowotwory jamy ustnej), jak również ewentualne zmiany w zatokach – takie jak zapalenie, polipy czy nowotwory. Obrys elementów stawu skroniowo-żuchwowego może wykazywać potencjalne problemy w okolicy uszu lub ich brak.
Jakie stany występujące po badaniu powinny skłonić do kontaktu z lekarzem?
Badanie jest nieinwazyjne, więc nie występują po nim żadne stany, które powinny Państwa skłonić do kontaktu z lekarzem.