Szkliwo, który wzmacnia zęby, setki milionów lat temu wyewoluowało w skórze – informują naukowcy ma łamach tygodnika „Nature”.
W najnowszych badaniach połączono dane z różnych dyscyplin, w tym paleontologii i genomiki. Rozwiązanie, jakie otrzymano, okazało się zaskakujące. Okazuje się bowiem, że szkliwo chroniące zęby pierwotnie pojawiło się jako część skóry – dowodzą naukowcy z Uniwersytetu w Uppsali (Szwecja) oraz Instytutu Paleontologii Kręgowców i Paleoantropologii w Pekinie.
Szkliwo jest najtwardszą substancją wytwarzaną przez nasz organizm. Składa się niemal wyłącznie z apatytu (hydrofosforan wapnia). Podobnie jak inne kręgowce, ludzie posiadają zęby wyłącznie w jamie ustnej, jednak pewne ryby, takie jak rekiny, mają również rodzaj skórnych wypustek zębowych, przypominających łuski.
Co więcej, u wielu skamieniałości ryb kostnych, jak również u niektórych żyjących archaicznych gatunków, takich jak Lepisosteus z Ameryki Północnej, łuski pokryte są warstwą przypominającą szkliwo, zwaną ganoiną.
Naukowcy przeanalizowali genom ryby Lepisosteus. Jak wyjaśnia Tatjana Haitina z Uniwersytetu w Uppsali, okazało się, że znajdują się tam geny związane z dwoma białkami (spośród trzech), które są kluczowe dla budowy szkliwa. Aktywność tych genów dochodzi do głosu w skórze.
Pozostało jednak pytanie, gdzie najpierw szkliwo wyewoluowało – w skórze, w zębach, czy może w obu miejscach naraz? Odpowiedź uzyskano na podstawie badań skamieniałości dwu prehistorycznych ryb - Psarolepis z Chin i Andreolepis ze Szwecji, które pochodzą sprzed ponad 400 mln lat. U pierwszej szkliwem pokryte są łuski i zęby jamy ustnej, u drugiej – wyłącznie skóra.
„Psarolepis i Andreolepis należą do najstarszych ryb kostnych, sądzimy zatem, że brak szkliwa to cecha pierwotna, a nie specjalizacja. Wydaje się, że szkliwo pojawiło się najpierw w skórze, gdzie nazywane jest ganoiną, a później znalazło swe miejsce na zębach” - wyjaśnia biolog, prof. Per Ahlberg z Uniwersytetu w Uppsali.
